Ayug

Agmalemda ditoy bumaketen nga abong
Ni Apong, ni inang, ni manong, ni manang
Ken ti panglakayen ti biagda ditoy a lang-ay
Lawlawenda ti lamisaan a pilay
Nanamenda ti miki a matakal
Iti kaldero a buttaw gatad ti maigup a tig-ab
Videoke ditoy ti nakalburo a ragragsak
Baria ti katukad ti lima a pisos a daplag
Kankanta ti maubba nga ubing nga ayab
Ngirngir iti rupa ti di maibolsa a padamag
Addada no kua amin ditoy takuptakup nga aruat
Ti mabilbilang a salun-at ti bisio nga agilad

Ah, uminumda no kua iti nangisit a baso
Ket danggayanda ti ayug lattan a sida
Ta aguray dagiti bunubon a masekka
Ti talon nga agmaymaysa
Ka iti nagaget nga idda
Ti mabannog a dila
Ken ti masaklot a dakulap
Ti sida a baliktad

Ragsaken ti lumabas nga agmalem
Ti apa a di mailemmeng
Ti kaarruba a mannakigayyem
Ta iti daytoy nga abong ti sagpipisos a ragragsak
Kankanta a di agressat
Ti anges a kasla mapugsat.


GIOVANNI L. PALOMARES
Bacarra, Ilocos Norte

(Naipablaak iti BANNAWAG, Mayo 28, 2007. Nabulod ti imahen iti pcij.org)

Alpha Omega

Kastoy, balong, ti mangpili’t suheta
Iti ipintam nga obra maestra:

‘Tay pilid a simbolo ti awan
patinggana a bileg ti Namarsua;

‘Tay naukap a kawayan
da Malakas ken Maganda;

‘Tay estatua nga awanan
saka ken ima, tandat’ pannakatnag
da Adan ken Eva; sarming
nga awan mulitna, ken plorera
nga adda sabongna; wen,
simbolo ni Birhen Maria...

Hm, ikkanta pay iti dakkel
nga agila ken pugot a billit
nga agin-innuman a siuulimek
kadagti sanga nga immuleg;

Kinitikitan nga im-ima
a mangbenbendision ken nakadata
a tanda ‘di lalaki
a natay iti padeppa;

Ket wen, maysa a kulibangbang
ken pika; maysa a bato ken tulbek
ni San Pedro, sa kawaw a prasko,
kopa ken kawaw a latat’ biskit.

Kawaw a pammati, saan, nga agbunga’t
Uong idiay Hiroshima ken Nagasaki:
dinton maulit daytoy a buong
iti puso ti lakay a lubong.
Ngem saan a makasursurot’ tao
Umay ta umaytot’ uppat a kabalio
Ti Apokalipsis a mangukom. Ah, ngem
Addanto latta ti trianggulo
A salakan ti tao:

ti Dios Ama, Dios Anak,
ti Dios Espiritu Santo:
ti Alpha Omega!


JUAN S.P. HIDALGO JR.
Rosales, Pangasinan

(Naipablaak iti BANNAWAG, Enero 20, 1986; ken iti TALIBAGOK: Antolohia Ti Dandaniw, GMM, 1987. Naiposte babaen ti pammalubos ti autor. Nabulod ti imahen iti bookofrevelation.net)

Ala, Denggem

Daytoy ti sabong: gupitna ti bassit
a tinukel a bin-i kas iti panagani;
maidulin iti naimeng a sarusar
sibibiag ti pulso ti nainaw a pammateg.

Itag-ay ti init ti daeg maipasngay
a namnama; aglangoyda iti danum;
iti dalluyon ti biag kayaw ti mabukel
a ladawan ti nakaparsuaan a buya:
ti bantay, ti baybay, ti mula, ti tumatayab;
ti dagidagi iti away a nakagsatan ti kurdonmo
ti ina iti pisikal a panagsina…
(Naibartay kadi met laeng ti tangkulong
wenno ti damili a naglaon iti kadkadua
iti sanga ti duog a salamagi?)

Ala, denggem, sika
ti kanta-dayyeng ti ina a nangub-ubba
kenka: agawaam ti agbiag, kunnotem,
ala, kunnotem pay ti mungay
ti biag; penkem sakbay ti saraaw;
tipdem ti sangit–maturogka latta
iti saklulo ti talged ken pammateg.

Dagiti anglem iti laem isudat’ daeg ti daniw;
dagiti garakgak ken katawa
isudat’ kayaw ti napusaksak a langit
ngamin ti init tinapayana ti kinarayray
uray nakapanawen ti linnaaw
agukrad latta ti sabong iti nasudi nga agsapa
ket kadagiti sumipnget umisem dagiti bituen
kadagiti sardam a kantaan ti pul-oy
iti arubayan ti kampanario
dagiti lagip ken ti kinaagtutubo;
sika, iti pakabuklam,
iti mata ni mannaniw.


AMADO I. YORO
Ewa, Hawaii

(Naipablaak iti BANNAWAG, Oktubre 6, 2008. Nabulod ti imahen iti superstock.com)

Kammayet ti Kepkep ti Rabii

Iti mumalem
Sukonen ti agarudok a sipnget ti lawag
Ket iti sallukob ti rabii sumrekda
Iti balay nga iti datarna nakaudatal
Ti ikamen, kallaba a pungan
Ken ules nga agur-uray.

Kumuddot ti lamiis ti rabii
Agkintayeg ti lasag a mabuyatan
Iti nalamiis a danum
Nga aggapu iti aglingling-et a malabi.

Ti kammayet ti kepkep
Dagiti mail-iliwan a bitekbitek
Kasla bara ti inudo ti agtanggad nga ina
Aggapu iti rumisrisak a beggang
Iti dalikan a nayabay iti balitang.

Maseggaan met latta a kanayon
Ti isasangpet ti pul-oy manipud
Iti agkiamkiam nga kalgaw
Arakupenna ti nadarugsoy iti ling-et
A bagi kalpasan ti nagmalem a panagkainaran
Iti kataltalonan; uray met no kamkamaten
Ti anges kabayatan ti yuuli
Iti parparmata a kayat a gun-oden.

Panunotem: dinto pulos agtukeng
Pannakaipasngay dagiti aldaw ken rabii
A kas met iti dinto pulos panagpatingga
Ti irurusing dagiti maitukit a bukel
Ken iti di panaglupoy dagiti pusuak
Nga agayus iti karayan.
Uray ti agpitpitik a biag iti saklolo
Ti agdadagsen nga ina, adda kaikarianna
A makilangen iti daytoy nakiro a lubong.

SEVERINO V. PABLO
Siudad ti Laoag

(Naipablaak iti BANNAWAG, Agosto 18, 2008. Nabulod ti imahen iti inmagine.com)

Noche Buena

Barakubak met la ti addan, kadaananen nga ungkay
Ti malapsi iti kakaisuna a naidarekdek idin a marunggay
Ditanay kimraang a paraangan. Ngem naayat pay laeng,
Piman, a makiinnuper iti no manon kasegsegan a bugguong
Iti agburek pay met laeng a tayab, iti naanus a dalikan.
Aguantaam, sika, bibig, a kasinnultop 'ta maidungso nga iking
Ti duyog, lukotem kad' pay la 'ta libbim, nasayaw ket di malislisan
Ti Intsik 'ta nasabeng a digo ngem nasabor uray di mabetsinan,
Pabanerberem ket 'ta igup, tapnon' tumingra 'ta lusiawmo a kunam
A gaput' dimon pannakasilsilindro iti napasaretset wenno naparsik.
Panunotem lattan a kaldot' lauya a baka dayta, aginaldo ken grasia.
Panunotem lattan a kalanglangmo ita ti Mesias iti nanumo a kulluongna.

Dagitoy la ti adda a maidasarko, an-anusam, karabukob
A malanglanganan iti lanit. Sika met, boksit, agtalnaka
A dika ket garadugod a garadugod, anusam laengen
Ti nabitamina met a galisgalis ti saluyot a bumirawbiraw,
Bay-am man 'ta arungaingmo iti naramraman la koma bassit,
Kunam, a namanteka a taba wenno laslasag a nalabbasit.
Panunotem laengen a sumalun-atka, mailisika iti alta presion.
Panunotem laengen a makainutka, mailiklikka iti alta presio

Isakmolmo a siaayat saan a siaanus, sibabannayat saan
A sitatallugod, ayatem kas grasia, ungapem, sika, ngiwat,
A nalaing dayta pangalmo, ket arayatem ti maipedped a subo.
Sippawem a sirarag-o, sika a dila a natakneng, ikawiwitmo
Dayta nanakman a panangnanam, dimon ar-arapaapen
'Tay im-impem a raman a dimo met nakaisigudan. Dimo dildillawen,
Naimas amin a naimas, iyikkis man ti pariok wenno itanubutob
Ti tayab. Nananam amin a nananam, lauya man a kukod wenno
Linambong a paltong. Nasustansia amin a nasustansia,
Pinapaitan man a kalding wenno kinilnat a papait.
Sagrado amin a sagrado, noche buena man wenno ayuno.
Paskua amin a Paskua, natividad man wenno kuaresma.

Yamanem man ketdi, bagi, 'ta adda pay maisaang a kadenna
Iti tian 'ta marunggi ken saluyot. Laglagipem, adu a ling-et,
Dayamudom, tabbaaw, pangta, utoy ken kettang ti impuonam:
Pinilpilaam dayta iti agmalmalem: imasem ngarud a pangmalem.
Panunotem lattan a rumangrang-ay ti ekonomiam.
Panunotem lattan a tumibtibker ti republikam.
Gloria in excelsis Deo... Gloria, Gloria, alleluia...


ROY V. ARAGON
Dupax del Norte, Nueva Vizcaya

(Naipablaak iti BANNAWAG, Disiembre 22, 2008. Naiposte pay iti blog ti autor, iti www.mannurat.com. Nabulod ti imahen iti www.foxysuzy.net)

Panangarakup iti Ipus ti Layap

i.
Maimatangak ti pannakaipasngay ti baggak iti daya
A mangibagnos iti utekko nupay agpatingga laeng
Iti kasipngetan—ketdi, addaan ti puso iti dakulap
Tapno maaprosanna dagiti di matukod ti matak…

ii.
Nawatiwat dagiti aldawyo—di rumbeng nga ungpoten
Ta adda ti kaimudingan iti tunggal nakaat-atiddog a kanito,
Umanay iti nakaan-annad a panangaramid ti billit iti umokna
Wenno iti panangabel ti lawwalawwa iti pagtaenganna.

Nagpinnerreng ti balbag a law-ang ken ti nadarisay a dan-aw
Ta matinongyo ti panagtutumpong dagiti ulep; mauray
Ti uong ti dungngo ti gurruod, ket sarunuen ti rettab
Ti umuna a bayakabak ti Mayo a mangsukon iti arado.

Dakayo kadi ti naparaburan wenno ti petalo a nangtapaya
Kadakayo iti pannaturogyo? Kaatagyo ti linnaaw a kas man
Ti tunggal bitek ti barukong dagiti tinukelna. Ti kannag
Ti nangsaksi iti panangitalekyo iti tagainepyo iti daga.

Kas iti lupot ti didigra a di inaruat dagiti bagyo ken ginggined—
Lamolamoda a nagtaray iti sanguananyo, ngem apagbiit—
Palagip laeng iti nadumaduma a maris a naibisti iti uniberso
Iti labes ti lawag ken sipnget ta mailasinyo ti nagbednganda.

Impakaammo ti gawat ti yaayna kadagiti kayo, ayup, tumatayab,
Danum ken angin. Pinayapayan, pinastrekyo kas iti ganggannaet
Manipud iti naunday a panagdaliasat—sinangona ti dulang,
Nagrennek iti basi ken taraon, naturog a nagkumot ti kaluknengan
Nga inabel. Nagpakada ket dinawatyo nga iti pagturonganna,
Masarakanna ti sapsapulenna a tanap dagiti dawa ken sabong.

Adda kadagiti dawa dagiti sirib ken pammategyo, nakainanama—
Inaniyo ket nakaan-annad a rineppet dagiti binettek; naannad
Man met laeng nga impempenyo iti sarusar. Bayat ti panagbayo,
Sinaritayo kadagiti agtutubo nga agitlog iti balitok dagiti kannaway,
Nalaka a masarakan kas iti pannakasiglot dagiti naririmat a layap
Iti nabordaan a panio wenno gayadan ti nalayak a kamiseta.

iii.
Nagrusingen kadagiti kinellengtayo ti natayag a pasdek,
Nagsusuon iti bullalayaw—kayatna a gaw-aten dagiti ulep.

Pagkabkabawenda ti awaytayo; kurkurtienda ti dila
Tapno maisawangna dagiti ganggannaet a balikas,
Ken makapagkurno iti wagas ti bisita a manggatgatang
Iti oras, isem ken bannogtayo; mangrukrukod iti lasag
Ken kabaelan; mangmangted-anag iti aw-awidtayo.

Apay a no natomartayon ti ginatangtayo a pildoras
Sa maamiristayo a gatas gayam ti in-inumentayo
Kadagiti barukong dagiti innatayo? No kaano a dusaen
Ken gudasenda iti telebision dagiti annak a nanginsiar
Iti panangsikap, isu pay laeng ti panangwitwittayo
Iti bagbagitayo a pagrikrikusen ti innipis ken numero?

Binay-antayo a simmanglad kadagiti pier dagiti saglalaka,
Libre ti kaaduan, a nangisuro kadatayo a mangtagikua
Iti bambanag a ganggannaet iti pagtaengan—inukarkaranda
Ti kinabuangger iti pus-ongtayo, ti kinatuso dagiti dilatayo.

Ipalagipda ti kanikapat a gasut a tawen nga inladawanda
Ti wagas ti kinatan-ok a di mailangaan ti kararuatayo:
Binay-antayo dagiti sakatayo a nagdaliasat iti dana
A nagpatingga iti sakaananda; binuybuyatayo
Ti pananggarroteda iti nasulpeng a panunottayo.

Ita, situtudiotayo a mangipaanud iti naapres a karayan
Kadagiti tarikayo a sarikedked dagiti kinelleng—mamatitayon
A kabaelanda a danonen dagiti ar-arep-epentayo a balitok
Iti bullalayaw. Ay, naglemmes iti taaw ti kinasimbengtayo!

Birbirokentayo ti nangilemmengan ti ugaw kadagiti apittayo
Kalpasan ti naminribu a pannakadarudartayo a nagpaibalud
Iti kahon a namunganayan met ti rinibribu a panagbulbullagaw—
Nagpaar-artioktayo. Nabibineg ti utek iti indiayada nga agas,
Di naimdengan ti napipikel a kararua ti panagtammeng ti boksit—
Ditay napupuotan ti panagpasken dagiti di katatawan iti kosina
Nupay inririaw ti bulan ti ballaagna iti pannakaaradastayo.

Itan, agsasamusam dagiti santilmo a kamkamatentayo,
Ditay ammo ti pagturongan ken pagpatinggaantayo.

iv.
Didigra kadi ti pannakatakuattayo nga iti laeng mata
Nga agpatingga ti uniberso ket adda iti ulo ti korona
Ti balligi ken kaimudingan? Limbes kadi ti dungngo
Iti utek ket dakdakkelen ngem iti bagi ken kararuatayo?

Nasursurotayo ti bukod a wagas a maisupadi iti nuang
A magalutan iti agong; iti kabalio nga agantiparra;
Iti kitikit a mulien dagiti ammatayo nga iti barukong
Laeng dagiti inna a nakarikna iti kinadatdatlag.

Kayattayo ti lumbes iti uged ti sampedro; linagtotayo
Dagiti tambak tapno lumbaantayo ti nabuntog a tignay
Ti away; nagiinnatiwtayo tapno agtakdertayo
A tangaden ti tunggal maysa ken ti amin a parsua.

Impempentayo dagiti bambanag iti ulo a di nagam-amiris—
Nalipatantayo a dakkel unay ti lubong tapno kargaenna.
Gapu kadi ta natakuatantayo a nakalawlawa ti law-ang
A pagibellengan kadagiti babak? Kaano kadi nga akuentayo
A kawaw itan dagitoy barukong malaksid iti panagallaalla?

Nagramuten ti panunottayo iti angin, sumursurot
Iti sadino man a pagturonganna—malaksid iti salemsem,
Nakarungrungsottayo, agung-ungor, makadidigra.

Dagiti karayan ti sugattayo, agpakpakillo, ngem bay-antayo
Lattan a bedbedanda laeng kadagiti gurnotenda a mulmula
A dagus met laeng nga agrupsa a kas iti lasagtayo.

Tunggal agsarmingak, agtaktakderak iti nakalawlawa,
Nakataytayag a pader—diak masapulan ti bagik.
Masinunuok, agbibinniroktayo lattan iti disso
A nakaisadsadan ket umad-adayotayo iti tunggal maysa.

Maimatangantayo ti sumipnget a maysa a nakadalungdong
A baket iti puon ti pundido a poste: mabisin, nadulpet,
Agpaypayegpeg. Di mapupuotan ti kinaagmaymaysa,
Malaksid iti dung-aw nga agkarkarawa iti agpatnag…

v.
Nadalusak, wen, ngem naputipotanak iti sapot—sibabaludak
Iti awan patinggana a kinaulimek ken kinadaksanggasat.

Ganggannaeten dagitoy dapanko kadagiti desdes ken tambak
A nangidaliasatak kadagiti apit a nangpatangig kaniak.
Uray dagiti arbis, awanandan iti salemsem. Uray ti lagip
Dagiti siniglotak a layap, saandan nga agrimat iti matak.

Ta iti siudad, adayo dagiti bituen ngem masansan nga agtupak
Ti langit kaniak— narim-itak a kas iti sipet kadagiti aglulumba
A sapatos, wenno iti nakabambantot a pilid ti kariton.
Nagdaliasatak a minansaan dagiti nangingisit nga eskinita;
Sinugatsugat dagiti barbed wire, ken pang-or ken bugtak
Dagiti autoridad; pinirpirsay dagiti di nakaawat iti dilak.

Sinungatnak ti daniw ta saanen a kabaelan dagiti balikas
A pagrusingen ti sabong kadagiti dakulap. Ta an-anuek ngarud
Dagiti lua nga agburayok iti tunggal panaglaylay iti kinadamsak
Ti asuk? Wenno sangalek kadi ti berso ti ragsak tapno ibudakko
Iti sakaanan ti kuadro iti nakalitlitem, marmarpi a diding?

Naminsan laeng a tinagainepko dagiti dallot ken samiweng
Ket impalagipda dagiti sellag a yawat ti bulan ti pammategna.
Ta ania ti musika iti agsasallupang a ringgor kadagiti agrerekket
Ngem agaaddayo a pasdek, lugan ken barongbarong no di batibat?

Sinapsapulko ti tagiruot a mangpairut iti kapet ti daga iti dakulap
Ti tao a mangpatpatayyek iti lubong. Kinamkamatko ti pagorasan
Tapno sublienna ti nakaan-annad a pannakaipasngay ti sinamar
Ket agkibinda nga agdaliasat. Nagparparintumengak iti paniempo
Tapno matmatanna koma ti panagrusing dagiti rettab ken uong
No di man umulog tapno ay-aywenna ti agbubuot a bin-i
Iti sapsapoten a kasuoran. Ngem daksanggasatak, daksanggasat…

Nasayyasayyaak laeng— nakipagtarimaan ti kararuak iti nagrakaya
A katedral; sinukisok ti utekko dagiti de-numero a laing ken sirib
Kadagiti biblioteka ti kuarta; naibus ti pigsak a nangguyguyod
Iti doliar ken gasolina; pinagumelnak ti imbatadko a pangngarig.

Agsubliak iti naggapuak ngem diakon masurotan dagiti tugotko...

vi.
Masapul kadi nga ungpoten ti mangliwengliweng
A kasipngetan sa matiliw ti layap a mayaspili iti barukong
Wenno maibedbed iti kuppokuppo? No kadi ipusna laeng
Ti maarakupko, mairamanak iti pettat a panagpukawna?

Nadaliasatkon dagiti tunggal bannugis iti laud,
Sinallukobandakon dagiti maris iti malem ken sardam—
Imbalakadda: ibarsakmo ta antiparram iti tangatang
Tapno makitam ti pannakaiwaris dagiti naririmat a bituen.

Ngem masapul kadi ti agtakder iti tuktok dagiti pasdek,
Iti bantay a basura, iti abaga dagiti higante a yelo,
Iti ulo dagiti bimmatbato a disierto sa mabirokan
Ti sapsapulen? Agpukpukkaw ti away: agsublika!

Nawatiwat ti dana ta umuna nga addang ti panagarisit
Ti tapok—kas iti nagpaburkan iti bayabas a mangdayas
Iti anu ti nagpakpakillo a sugat. Natuok, nakatutuok
Ta madalusanak laeng no agbalinak a rinibribu a tapok.

vii.
Iti daya manen a maipasngayak ken digosen ti sinamar
Adda wagas ti agsapa a di kabaelan a lumbaan dagiti saka,
Adda maris ti malem a mangipalnaad iti dungngo ti sardam
Ket masiglotan laeng ti layap no tiliwen ti mata dagiti rimatna…


ARIEL S. TABAG
Sta. Teresita, Cagayan

(Umuna a Gunggona, Gawad KWF Salip iti Daniw iti Iluko 2008. Immuna a naiposte iti blog ti autor, iti http://asseng.blogspot.com/2008/11/panangarakup-iti-ipus-ti-layap.html. Nabulod ti imahen iti www.thunderbolts.info)

Epistolario Para ken Ayie

buniaganka iti nagan ti asin
sandi't tamnay
bilbilangen nga ayat iti altar
ti napadso a tinapay
a nangsukogan kenka ni essem
iti walang
a kumamang iti nakaipasngayam:
ulbod iti balitang
pudno iti eddek:
murmurayendat' isemko
siak nga amam iti agnanayon
siak nga amam iti panawen
siak a nangipusing kenka
kadagiti kansion-indayon
tapno ti pakpakauna a duayya
saksiannat' pangrabii
iti piesta dagiti didiosen:
ditoy nga agatangak iti kaasi
ditoy nga umutangak iti pammakawan

ibitam no kua ti lamiis
ti maria payo
wenno ti bara iti reprep
no agragrag-oka nga agmaymaysa
ken sisiak nga agpalpalakpak
sanata lamuten ti ulimek
a mamagumel iti puso
ket malipatanta't agdaniw
ken malipatanta't sumina iti kadkadua
a kasingin dagiti linia
dagiti tartaraudi nga anangsab

digosenka no kua iti darepdep
sakbay ti leggak:
mariingannak a nabuniaganen
iti nagan ti asin ken tinapay
a daton iti nalpayen a kararag

rumidepak a kaatagko
ti lagip 'di kaippasngay
a maris dagiti panangliput
iti ulbod ni labus a ragsak
iti nabayadan nga espasio ken oras
iti siudad

subliak no kua dagiti karkarna
ti langit iti darayday
tapno ilansadata
iti malunlunag a burburtia


AURELIO S. AGCAOILI
Honolulu, Hawai'i

(Naipablaak iti TALIBAGOK: Antolohia Ti Dandaniw, GMM, 1987; ken iti BURNAY E-zine, Pebrero 1998. Nabulod ti imahen iti http://lh4.ggpht.com, © Copyright 2007, Chin Teck)

Agkakaangot Dagiti Balikas

ditay nagnaganan daytoy luksaw
da amang a bassit ken dakkel,
managbalatong kadagiti ngelngel,
balikas ti sinan-maingel
iti appupo ti di makaawat!

utang dagiti balikas,
di makaanay nga ep-ep
ti wangwang a boksit ti nakamuttaleng
a nakaputot, putot nga uuttotan
dayta managsirmata a kaarruba

ditay' nagnaganan, kunak,
uray am-ammotayo
ti bukel a di agtubo
iti dara ken ling-et, ta kasta
a talaga ti ugali no kastoy
a panagbulbullagaw
dagiti agari (mauraytay kadit’
supot la koma a semento
kainnagektot’ dapdapantayo?)

dagita nga unnoy, dawat-
kan' pay idi, panangikur-it
managkari a bilangen
awanan adal manipud kahon
naal-alia, al-alia, innal-aliaan
panagpili iti pagtamdan
linalasag...

ditay' naganan daytoy, dumakdakes,
nga angin ti awanan sirib
a makibibiang! ditay' buniagan
iti nagan ti lasag, ammuentay' ketdi
no nabuniagantayo wenno saan
iti agnanayon a nagan!


JOHN B. BUHAY
Bayombong, Nueva Vizcaya

(Naipablaak iti BURNAY E-zine, Agosto 1998. Nabulod ti imahen iti www.redscowl-bluesingsky.us)

Inton Pumanawkayo

(Ibulsayonto koma dagiti danapeg)

Planomi ken inayo, ipadawatmi koman
Dagiti ay-ayam, dagiti nadakkelanyo
A sapatos ken pagan-anay; ngem saan
Ta intalimengmi ketdi iti bodega ti pusomi.
Ta 'ton bigat, tumallikudkayo, inkayto
Purosen ti pannakabagiyo a sabong
Ket imulayo ti bin-i a naladaw a nagruting.

Ngem no makapanunotkayto
Pumasiarkayo ditoy taeng ti dungngo,
Dikayto koma agpadpadlaw
Ta addakamton iti yuyeng ni lagip
'Di naunday a panagtagibi:
Makitadakto nga umis-isem,
Nakatugaw iti dagidagi a kayo.
Buyaendakto ta buybuyaenkayto
Nga agbisbisekleta iti arubayan ti panunot.
Iti kuarto, addanto ni inayo,
Digdigosennakayo iti dayyeng.
Siripenyonto bayat a pelpellesanna
Dagiti imahen ti panagubingyo.
Iti kosina, makitadakto:
Maisursurot nga agnganga
A mangsubsubo kadakayo.

Inton pumanawkayo, agtil-aykayto koma
Nga umadayo tapno saan a mabugiaw
Dagiti dua nga ubbing nga agar-arindangga
Nga agay-ayam iti pasilio ti barukong
Ti saanto nga agpatingga nga iliw.
Ta dakayto dagiti nasinggit ken inosente
A garikgik nga agkikinnamat iti aglawlaw.
Dagiti makaray-aw nga aglagtolagto
A saksaka iti rabaw ti katre, iti siled
Ti naulimek, a mail-ila a kaunggan.

CORAZON F. QUIAMAS
Ewa Beach, Hawaii

(Immuna a naiposte iti www.penshadow.wordpress.com, Agosto 24, 2008; ken iti www.bilingualpen.com, Agosto 27, 2008. Nabulod ti imahen iti wwwdelivery.superstock.com)

Agballaak Met Koma

katawaanda dagitti murseng ken atitiddog a kuko
nga agkaraykay iti rugit iti sidiran natayag a pasdek
ken iti sango ti nadaeg a munisipio
ta saanda ngamin a maawatan ti daniw ti ima ken ngiwat
a, ta padada met ti akintaeng a saan a mannaniw.
katawaanda no umisbo lattan iti kalsada
tapno siboganna ti intayaben ti kali a dalan ti tapok.
agsaosao a maymaysa...

a, agballaak met koma...
tapno diak mangngeg dagiti angaw iti nadaeg a palasio!

agballaak! wen, agballaak met koma
tapno diak matimud dagiti saning-i
dagiti maagawan iti sida ken karbengan
tapno diak mariknak ti kettang dagiti sinelas a magna
iti timmapok a kalsada ti kari ti lung-aw
ket agiddaak koma iti bangketa
ket padamgisandak dagiti lugan a kolorum
ta napigsada ken adda pagbayadda iti lungonko.

ay, agballaak koma.


DEXTER MARIN FABITO
Pamplona, Cagayan

(Naipablaak iti BANNAWAG, Disiembre 8, 2008. Nabulod ti imahen iti www.baguiocity.com)

Dagiti Sabsabong iti Saskatchewan

limtawda a kas mutia iti kaltaang
iti panaglupos ti aglawlaw: pinatubo ida
ti pannakalabus ti daga iti ules ni ayat
pinabukar ida ti salemsem ti bigbigat
pinarimat ida ti raya ti init— palabbasiten
ida ti agek ti linnaaw: maimurumor ti pulida
iti pannakaarbisda iti romansa ti lubong
kadakuada. daydaywen, pagdidinnamaganda
ida: tumayok ti layap iti batogda a langit
iti panangsungbatda iti nasam-it a "wen"
dagiti mangar-arog kadakuada: ta, wen,
ti laeng lunglung-ay ken ayamuomda
di agpangngadua dagiti puso ti angin
a mangilili ken mangisala kadakuada
iti entablado ti kinarang-ay. bukodda
ti isem a yir-irair ti bara ti kablaaw
dagiti nababaked a takiag: agpasagda
man kadagiti namsek a barukong
ti uniberso, ngem awanto
ti pannakalaylayda iti panagtabon
dagiti agkubkubbon a malem. ket, wen,
maabbonganda iti ules nga imengda
iti buttaw a batibat ti law-ang. ngem adda
latta panagkupasda iti idadateng ti littugaw
iti unos ti panagbiagda: adda ngamin
kasingin ti kimat ken gurruod a bayakabak
kadagiti nalulem nga agmatuon: kiraban
ida ti nalamlamiis pay ngem bangkay
a lamiis nga agtinnag a kas ukom—
mangipalagip kadakuada a nalpasen
ti kaipapananda iti dayta a panawen
ti panagbiagda: aginanada iti naunday
a tiempo, ket iti idadatengto manen
ti gundawayda, ipakita ken iparikna
ken ipamatmatdanto manen ti sam-it
ti ayat ken kinaidumdumada a kas
mutia iti panaglupos ti aglawlaw...


PRODIE GAR. PADIOS
Sta. Teresita, Cagayan

(Naipablaak iti BANNAWAG, Setiembre 29, 2008. Nabulod ti imahen iti www.canada-photos.com)

Idiay Laud

Adayo.
Nangato.

Idiay laud ti nagtaudan
Dagiti naiimas a makan
Nanam-ay ti biag, nangangato
Dagiti pagnaedan,
Aglaplapusanan dagiti sanikua—
Maibelbellengda laeng
Adu pay ti napapateg a gameng.

Idiay laud ti ayan dagiti
Agkakalapsat a babbai,
Natataraki a lallaki
Adda sadiay ti sirib
Pigsa ken sariti.

Adu a tattao ti agtartarigagay
A mapan sadiay
Dagiti arapaap, sirmata
Ragsak, idiay agur-uray.

Ngata?
Isu met ti kunada.
Ngem ti laud, alun-onenna
Ti init nga impasngay ti Daya.


MIGHTY C. RASING
San Manuel, Isabela

(Naipablaak iti BANNAWAG, Hunio 2, 2008. Nabulod ti imahen iti www.tranceport.org)

Bariwengweng

itan ta nagpunit ti sugat dagiti rengngat
kas iti alimbadaw ti nasarait a ngiwat
agsamuyeng ti sal-it a nagabel
kadagiti ingget tingra a kinaulbod
ti pito riwriw a kurimaong a paggaak ti abuno
wenno lunod dagiti umay ken pumanaw a bagyo
kinalinnangsot dagiti gipi ken bugi dagiti pagay.
sipapakurang itan dagiti sikekemmeg a dawa
agkarkararag nga agtarusda koma, saan
nga iti kaban dagiti agipuspuslit iti tig-ab
ngem iti bodega dagiti malislisayan a boksit
iti siled dagiti mangarkaramut a segget.
sitatamed dagiti ibo a maitaya iti sako
dagiti usurero ti ili: nairikan latta ti lallay
dagiti inutang a kari ti ruting dagiti pagay
inkanem latta dagiti maullo a bulibol
agtartarus kadagiti pagkiluan iti ili
sukat wenno sandi dagiti sagubanit ti ling-et
agpatnag wenno apagkanito ti naipinggan
a grasia: no masumar koma nga ikaldero
dagiti tangdan iti sekka, raep, gaik, abuno
pasuyot, padanum, pagapas ken painum:
aglipias la ketdi ti nakem— taep ti mabati
a kirkiraosen iti pagbagasan— kawaw latta
dagiti maibuyog a tig-ab wenno bubussog
kadagiti sarusar ti ling-et. piman, agraraay
dagiti eppes a katawa nga ibuyog ti angin
kas iti natay a dawa a testamento
awitna ti agkatangkatang a nakem ken saraaw
ti boksit ti ili, siitdal latta ti presidente iti ibo
ken taep, a takaltakalen ti sikukuranges a kiraos.
agnanaay ti maidus a nailian a bariwengweng.

DANIEL L. NESPEROS
San Nicolas, Ilocos Norte

(Naipablaak iti BANNAWAG, Disiembre 8, 2008. Nabulod ti imahen iti www.flickr.com/photos/ricephotos/)

2 a Soneto

(para ken ni maria natalie, 4 ti tawenna)

1
masansan nga addad’toy mugingko
ladawan ti babai nga ubing
mangsurotsurot ‘ti payak— pudno
dayta a mangted sigkat ditoy pingping.

puraw a kulibangbang, ay! anian
panangsursurotna, 'ti mugingna
determinasion 'tay adda, awan
pulos makatiped saksakana.

pulos di agpatulong— uray la
koma sumenias, di man agsao—
tapno mabuakak igid ti dana,
ayanko a mangbambantay 'ti apo.

ita, sumken manen ti iliwko
iti apok, kararuat' mugingko.

2
rumibribkas pay laeng sangitna,
ti apok nga idi ket agkusaykusay
iti ubba ni inana— ay! liday
kenkuana 'tay nanglemlemmes a lua.
napigsat' balikasna— lilo, wen,
daytat' ulit-ulitenna idi,
‘tay awagna a mangriing iti
rabrabii no iliw 'tay sumken.

ket no 'tay initkon daytay lumnek—
dakkelton 'toy apok— ngem 'ti innak
pagur-urayan ti sipnget awan
ti umasideg itugotkot' tulbek,
luktakto 'toy lagip tapno ragsak
ti balonko ‘ti innakto papanan.


HONOR BLANCO CABIE
Pinili, Ilocos Norte

(Naipablaak iti BANNAWAG, Disiembre 1, 2008. Modelo iti imahen: Imnas Cyberia Linglingay Aragon; niretrato ni R.V. Aragon. lokasion: Al-Sawadi Beach Resort, Muscat, Oman)

Sariugma I

saan latta a mapnek, naikudi
ti banias nga agsisiim iti suli
mangseppeg iti piek ti rabii
sinallukob payak ti kalapati

a nalip-ak. ti lib-at, kas umsi
dumteng iti wagas a namikki
di mapupuotan: adda umbi
a gita iti kuspag ti pammati

mangtaraken biddut a mailili
kullaap ti nakem a di marubsi:--
ti banias agbiag a maisupadi
iti lamina ti bin-i a mailangi.

ti tao kas piek a sumsumiasi
iti rukod kenkuana nga imbati
dagiti nariinganna a baddi.
a, ngem ti atang! apay man kadi

a dina napatangan ti kaasi
ti banias a naslag a tagibi
ti riwet, bileg a di agati
kuspag nga aragaag ti puli?

agkay-ab latta ti kalapati
a payakna ti nalip-ak. ti nibi
ti babak imetna ti rabii
pupogenna ti piek iti suli.


REYNALDO A. DUQUE
Bagani Ubbog, Siudad ti Candon

(Naipablaak iti BANNAWAG, Disiembre 1, 2008. Nabulod ti imahen iti clevergal.net)

Ti Papili

sinerrek ti sumilsilap a pajero ti kalsadat' nuang
ket nayuged iti tapoktapok a rupa ti siddaaw.
dimsaag ti nataer nga anniniwan ket nagkurno
iti sanguanan dagiti agkurkurno.
ti naingpis, dumardara a dakulap
nayalamano kadagiti rusanger nga ima,
naitapik kadagiti natiltil nga abaga.
naituktok ti singsingan a ramay
kadagiti marmarba a ridaw
ket ti bibig a nakaammal iti philip,
nakiinum iti agkupkuplat a pusuelo
kalpasan a nakiinnarakup ti nabaneg a bagi
iti naingpis ken magunggunggon a barukong.
inukrad ti dila ti naisagana a daniw
ket naidallot ti di panagalumiim ti pusuelo iti kopita
ta agpada la dagiti dua a paginuman.
naipatayab dagiti balikas nga agbalinto a bagas
ket ti kaldero kanayonton a dilpatan apuy,
ken naidayyeng napuskol nga ulep kadagiti rengngat.
ket kas pangrambak isasangbayton naraniag a bigat,
manipud iti higante a bulsa, naidissaag
ti karton ti marlboro, emperador, sprite ken rebisco.
naparti pay ni aquino ket nayatang dagiti nagunegna.

idi makasangpet ti pajero iti mansion,
ti pulpol a mannaniw ngem matangtangad a tao
dinarasna ti nagdiakusi't muriatic acid,
nagmulumog ken imminum ginalon nga alkohol,
nagsapsapo't trosyd, sa nagindieksion iti anti-rabies.
ket napnuan talek, siiisem a nangpasangbay ridep:
kalpasan ti gubat, ti tumakder a dios
sigurado nga ingget salun-at!


NELSON G. DALIGCON
Siudad ti Tuguegarao

(Nabulod ti imahen iti timesonline.typepad.com)

Ti Dapan ti Init Addan iti Daga

Nagparikna babaen ti lamiis ti tanem
Ken sipnget dagiti kawaw a mata;
Ti langit kasla rukid nga awan ungpotna
A paglayagan dagiti bapor ni didigra.
Amin-amin, ulimek kasla nagginnura nga agayan-ayat
A dinton agrinnukma; dagiti barukong napno iti gita;
Agngarngariet dagiti panga. Amin-amin, naallingagko
Ti umuna a gansa iti daya kas natangken nga aweng
Ti pannakaparnuay, pannakaukom. Dagiti nasilap a ramay
Ikkis di masaba iti daga idatengda. Adda timek
A nadagem iti angin. Denggem dagiti kanalbuong
A mangrebba kadagiti bantay, a mangyakar kadakuada;
Am-ammok dayta a bileg a dissuor ti asupre ken apuy.
Kitaem ti lubong, sangapirit laeng a sangit, lua
A sangkatedted! Makitak itan ti maysa a pannakadadael
Ken pannakaparnuay. Wen, isu daytoyen ti pangrugian
Ken paggibusan. Adda timek iti angin, agkunkuna:
Bumangonkayon, ti dapan ti init addan iti daga!


JUAN S.P. HIDALGO JR.
Rosales, Pangasinan

(Naiposte babaen ti pammalubos ti mannaniw. Immuna a naipablaak BANNAWAG, Hulio 6, 1964; nairaman iti Pamulinawen, Dandaniw, 1949-1975, Jose A. Bragado ken Benjamin M. Pascual, editors, Metro Manila: GUMIL Filipinas, 1976. Nabulod ti imahen iti http://blog.lib.umn.edu)

Idatonko Dagiti Linnaaw

Idatonko dagiti linnaaw iti sappuyot dagiti busel.
Rosaska iti naridam a bigat, agriing kas iti duayya
Ti ina a malukag iti anil-il ti ubing
Ti maladaga dagiti ngatangata ti gasat.

Sika ngamin ti kakaen dagiti namnama
Iti kalsada dagiti pannakigasanggasat.
Adu a panagdaliasat, adu a panangnagan
Kas iti adu a panagkasangay ti arapaap.

Ngamin ta maysa a ritual daytoy:
Ti panangidayyeng iti kinaasino
Iti silabaria dagiti maikur-it a kinatao,
Mapartuat iti parbo a kinadungngo.

Adda iti dakulap dagiti salakan.
Iti lukong, kas iti sentido ket ti sao
A kontra ti pannakayaw-awan
Iti man agmatuon wenno iti kaltaang.

Makadangran iti salun-at, kunam a kanayon
Ngem narabaw ti iiseman, kas garikgik
Ti puso a kankanayon a mamakawan
Iti basol kas iti tawid ti agkibaltang.

Isu nga iti hardin dagiti baro a bannawag
Aguray ti sulbod kadagiti makabang-ar
A linnaaw, mangsutsutilto iti aglangto
A bulong ti kalendario a manglalaaw.


AURELIO S. AGCAOILI
Honolulu, Hawaii

(Immuna a naipablaak iti BANNAWAG, Oktubre 13, 2008. Modelo iti imahen: Imnas Cyberia Linglingay Aragon; niretrato ni R.V. Aragon)

Rikna ti Panagpasina

idi pumusay ni inang
karkarna ti nakitak a rikna
ken ni lelang Andiang
ta diak nakita a nagugaog
no di ket nagpakni
iti karemmengan iti amianan...
adda arigenggen ti sainnek
ti maap-appelan a saibbek
ti inyarubosna a siuulimek...
adda umel a saning-i
kutim nga ilibbilibbi
dagiti kirriiten a bibigna:
"Apay, anakko... apayyy...
a di pay la siak ti pinaunam?
'Dinno pay nga'd ti kamangak ita?"
nakitak ti pannakarabnurabnot
dagiti nagango a bangbangsit
iti asidegna...

HERMAN G. TABIN
Cabugao, Ilocos Sur

(Manipud iti TALIBAGOK: Antolohia Ti Dandaniw, GMM, 1987. Nabulod ti imahen iti globalvoicesonline.org)

Siak, Nakidagus

Nagay-ayamak iti sirok
ti agsangsangit a langit
ta kayatko a mayanud
dagiti babantot iti abagak.

Naglang-ayak iti tapaw
ti naparammag a bantay
ta kayatko nga ilaaw
dagiti kigpal iti barukongko.

Nagbatokbatokak iti lansad
ti mangliwengliweng a taaw
tapno mailemmesko ti ir-ir
a dumket iti kinaasinok.

Nagluglogak iti nagmaratiddog
a karayan bareng mayaw-awanko
dagiti agsasallupang a karkarna
a mangip-ipus kaniak.

Wen, nadumaduma a wagas
ti inaramatko a mangpennek
kadagiti pagpagusak iti biag
ngem agwingwingiwingak kalpasanna.

Idi kanikalman, inawisnak ti pagayamko
Iti abongna; pinasukmonnak iti basi.
Nagsaraawak ket pinagpulotannak.
Apo! Nagsasaramsam a dandaniw ti indasarna.


ISAGANIE S. BERMOSA
Science City of Muñoz, Nueva Ecija

(Imahen manipud iti ala a retrato ni R.V. Aragon, Karayan Padsan, San Nicolas, Ilocos Norte, Abril 2007)

Aldaw ti Nangisit a Kabalio

Aha, umal-alsa, gumarraigi,
Kumanibur, gumilgilap
Ti dutdotna, kasla pasnaan
Dagiti matana—wen, itat'
Aldaw ti nangisit a kabalio.

Napalabasen dagitoy, ne:
Ti nagawangan a botelia
Ti San Miguel iti kalnaawan;
Ti tallo a ruot a sabongan;
Ken ti puraw ken pugot
A tumatayab iti kabatuan.

Uray pay ti pagaw iti taay,
Ken ti kulibangbang a limmapsut
Nga agpasimbaan, lasatenna, wen,
Ti naimuhon a dara iti puon
Ti alsado a bantay.

Aha, gumarraigi, umal-alsa,
Iti krusan a tantanem;
Gumilgilap, kumanibur
Iti amin a pungtot' lubong;
Wen, itat' pasnaan ken aldaw
Ti nangisit a kabalio.

Ala, wen, pudno, kuridemdem
Ti simbaan; ngem, ne, siuukrad
Ti 'Paltiing.' Iti balbag a langit
Agbukbukar ti boma a pangukom,
Iti tengngana nakadeppa
Ti lawag a rinibut' naganna.

JUAN S.P. HIDALGO, JR.
Rosales, Pangasinan

(Manipud iti TALIBAGOK: Antolohia Ti Dandaniw, GMM, 1987; nabulod ti imahen iti http://www.sadiqtoma.co.uk)

Samtoy Elehia

Matimudko koma manen
Ti naumbi a timek daydi-apom-tuod iti arasaas,
Lamiis dagiti tambak ken dissuor iti bannawag
Idiay Maan-anteng a nagpainganmi idi bimmasak

Ti gubat. Inim-imdenganka ngem diak maripirip
Ti kararua a patneng iti garakgak ken samiweng,
Iti nagayad a buok wenno iti batekan a takiag.

Agnaedka ditoy a taeng, ket malanglang-abdaka
Ngem ganggannaetka, umilika iti sabali a daga.

A, dagiti balikasmo awan ti pakayaspinganda

Kadagiti areng-eng a nangsallukob kenka iti ayat
Idi tagibika ken idi agallilintokka; awan ti dumada
Kadagiti kurarapnit kadagiti gukayab idiay Callao

Iti panagruruarda apaman nga agtinnag ti sipnget—
Riniwriw a kasla alimbasag dagiti arapaap agingga
Nga agpukawda iti law-ang a kas iti panagpukaw
Ti sanger ti basi iti darison dagiti surngi nga ugali

Ken kannawidan iti Lioac; didan aturen ti simbalud
Ta naligsayen dagiti mangipalagip: ti barabad ti ulo,
ti dung-aw,ti umras, ti kalapaw iti nagkurosan, ay!

Agsaoka wenno agsaoak iti agpakpakada a kannag.


PETER LA. JULIAN
Ramon, Isabela

(Immuna a naipablaak iti BANNAWAG, Enero 28, 2008; nabulod ti imahen iti http://www.nature.org)

Unnoy

Agunnoyak kenka
Kas nakaparintumeng a kurimatmat
Ti bulan; ilukatmo ‘ta barukong
Ket silnagak nakatalimeng
A kaunggam.
Dimo ikumot ti nalamiis
A riknam--perrengennak,
Alawem dagiti kumarkarais a ramay
Iti rangkis lumlumseb a matak.

Ta sika ti bukodko a lawag
A makiinnartap raniag
Kadagiti bituen a purpurarem
Iti dayag.
Ta sika, wen,
Ti sangakopita a linnaaw
A maibukbok
Iti muging ti kada umay
Agbuniag iti ayat.

CORAZON F. QUIAMAS
Ewa Beach, Hawaii

(Immuna a naiposte iti www.penshadow.wordpress.com; www.urattipluma.blogspot.com; ken www.iluko.com, Nobiembre 20, 2008; nabulod ti imahen iti http://apod.nasa.gov)

Naim-imas ti Marunggay no Maal-alaan

Naim-imas ti marunggay no maal-alaan
Bulongna ti umub-ubing no mapapaadan
Sumam-it a kas 'ti isem nalasbang a balasang
Uray digonat' di malangoy ti agabalayan

Napas-eng ti marunggay a di magatgatudan
Iti bangkag puonna awan makaassibay
Mulat' Manang Baak agdannat' nakaliktad
Taraken ti Manong Bayog ayatnat' nagatad

Naim-imas ti marunggay no maal-alaan
Puonnat' di naremmengan, bunganat' masukdal
Nananam kas tubbog susot' agdalagan
Sustansianat' balon ti agarado, agpalpal

Nakulbet ti marunggay a di magatgatudan
Bulongnat' barrakabak, binalayan ti aplat
Digonat' naangseg, bungana pay makaulaw
Maganggango, matintinnag, di pay mataltaliaw

Naim-imas ti marunggay no maal-alaan...


CLES B. RAMBAUD
Pinili, Ilocos Norte

Adda, Adda Santa Klaus

(lallay ti obrero nga ama)

adda, nakkong, adda santa klaus.
saan, nakkong, saan a pumanglaw ti santa klaus—
mannakabalin ti bay-onna ket dinto maawanan
iti mansanas, trak-trak, napipintas a badbado…

adda, nakkong, adda santa klaus.
saan, nakkong, dinto agliway a sumarungkar—
adda idi rabii a nagipisok agkakapateg a sagut
kadagiti medias a naisab-it tawa dagiti mansion.

adda, nakkong, adda santa klaus.
saan, nakkong, saan a naimut–—
nabannog laeng a nakiin-innellek kadagiti anghel ti dios,
nairidep ket din nakadanon iti taengtayo a rutrot.

adda, nakkong, adda santa klaus.
makargaan ti isab-itmo a medias—
'yetnag la ketdi ti idi-pay a pagparparintumengan a langit
ti maikanatad a bayad dagiti maibuyat a ling-et!

NELSON G. DALIGCON
Siudad ti Tuguegarao

Daliasat Uno

Ti panagsangpet ket panagpanaw met,
ti panagsardeng ket isu met laeng ti panagrubuat,
ket agtangep ti ridaw
ken agrikab dagiti tawa ti kalapaw,
kalpasan a mayebkasmo dagiti umel a pakada,
ti panagibilin
kadagiti mapanawan a kadua iti apagkanito,
adda bara ti abrasa a kas man aggapu iti temtem
a rummuar ti daga, umarakup a kas kapigket ti allid
wenno ti pulitipot nga isem ti sipnget
ti apagsipasip uray no kasla mairik
ti botas a kombat ti salemsem: agkayabkayab nga angin,
singin ti rissik, ngayemngem ti arakup
ti dumupir a masabet:
agsirko ti utek a tumpuak iti puso,
masirut ti pulso a sumarut
iti dapan: manaktuol dagiti bato, maikubray
ti darat, takki ti nuang a manalpaak,
ti nisnis ket mauyos, naangot
a pinabuyok ti ling-et, ti pay-od
ti istakeds ti rabii a ngumayngayebngeb.

Darupen latta dagiti dapan
ti turod ken ti anawang,
ti tambak ken uray dagiti limbang. Ania ngarud
no manabsuok iti burubor a naangot? Ania
ngarud no ramay laeng koma ti kumarawa
ngem uray mukod 'yarikapmon, a, latta?

Ket no kastan a dim' metten mataliaw
ti naggapuan, adda met latta sumangpet
a kakadua, kasla met laeng maipukkaw
dagiti paarasaas a kablaaw:
naggapuam?
papanam?
kaduam?
Ket matapik ti password, wen, abra
kada abra,
ken maritur pay ti sentido a manglagip
kadagiti alias: karamukom ti bayabas,
kasingin ti granada, ti marabutit a bao,
uray ania ditan ti kaipapananna, karpa
kahel, saba, bado a rutrot
anglem ti dara, adu, kas man
ukay-ukay a sinaksako,
maiburandis a masigkay
ti daan manipud iti kabarbaro.
Maibaga amin dagitoy
iti irut ti pinnasungad ken pinnasangbay
dagiti sarsarita ken salsalaysay;
iti met sungadan ken ti pagsangaan
a maikurimed ti panagpitik ti agtultuloy
a panagdaliasat ti anniniwan:
periodista seminarista pasabilis,
mannalon mangngalap aktibista,
doktora a kadre baliktad a polis,
kumebkeb ngem sumiripka met laeng
a mangsiput iti panagtungpal gilap
ti lawag a maukas iti gatilio ti garand,
maitungpal laeng dagiti plano a lininay ti manon
a panagibarangabang, ti dim' mabilang
a panaginiin:
An'a dayta, garand?
Wen, sinibarutko idi iti naiwalang...
Kawas met, dayta ket?
Punial, ha ha ha, dayta?
.357, baro? Wen. Aglatlati met,
kurang ti asa. Ladawan, porma
dagsen ken angot
ti panagkubukob uray no nakakidemka,
mailadawan ken itedda ti ehemplo
ket maammuam ti husto,
maadalmo ti usar ti uray ania
a kastoy: ni Tonio intakderna
ti nagiwarasiwis iti kastoy
ket narba ti kampo:
kukuatayo ti daga!
Ti apit, ti waya!
Kastoy ti tiket, italimengmo
ti amin a riknam dita pusom.

Addakan iti pagsasangaan,
adda nadalus a dalan
ken adda met rumiet iti masanguanan.
Wenno, mabalinmo met a raatan
ti bukodmo a desdes a pagturongan?

Agkutukot ti tumengmo
a mangsikkarud iti linnaaw,
matnag a sippawen ti dam-eg
ti daga a marim-it iti baddek
ti nawaya a dapan
(nakaabadayen ti botas
a kombat iti abaga)
nga agpasungad iti kanito
a maagaw ti lawag
ti ngayed ti sipnget
ket mailukip ti tawa
ket ibuang ti ridaw
ti panagsangbaymo.

Ti waneswes ti imam a maitag-ay
ken ti maminpito a kanabtuog ti gemgemmo
iti barukongmo ti rukod
ti balligi nga insangpetmo.
Ket iti isasar-ongmo, kunami:
adda latta karit ti dana
a daliasatem a balonmo iti yagyag ti tignay
ket agbalin nga anibmo ti derrep dagiti tagtagainep.


FLORENTINO B. LORENZANA
Agoo, La Union

Karayo iti Aningaas ti Nobiembre

... for life's not a paragraph
And death i think is no parenthesis
-- e.e. cummings, since feeling is first

Cemetery of kisses, there is still fire in your tombs,
still the fruited boughs burn, pecked at by birds.
-- Pablo Neruda, A Song of Despair

Ngem agsubli ngamin latta dagiti giteb, kas iti 'yuulog
a 'yaagep ti saltek iti daga iti kada sumipnget,
di maliwayan a ritual ti panagtangep.

Iti daga, iti daga a nangaklon iti ladingit
nga inyandingay ti dimmapon nga atong.

Iti tangep, a naalunapet ti malunlunag
nga adiwara ti mapuypuyupoy, ngem di maiddep,
di met maiddep, nga esperma ti intugkelmo
a punganay a pipikel. Ti naiyasad a kadaanan
a kullayaw a nagkari a dinto tumapok ti tulang.

Siraraked iti nagkikinnuros a cadena de amor
ti padeppa a maat-atangan iti puraw a pinta.

Ti lasag a nakaidda iti sirok ti barsanga, di agrupsa,
agur-uray iti matnag a bayabas, dina masapul ti lua.

Ti padeppa a tumungtungraraw, iti baet ti samek,
iti labes ti saem, gumawgaw-at ti nakalansa
sadiay a lagip, irukuasna ti dakulapna a nalsok
ken agdardara: kukuak ti sabong, kunkunana.
Subbotek iti tanem ti managbasol a tulang,
kunana pay, adtoy ti anglem, adtoy 'di apros,
adtoy ti agek, adtoy ti dung-aw.

Agbitbitek dagiti tulang, dida makatalna.
Danggayanda ti naulimek a simponia
iti ngatingat dagiti nabsog a warwar a nuang
iti nagkaruotan a kamposanto a gaikanta, gabutanta,
pintaanta, ita a Nobiembre dagiti umulog a saltek.


ROY V. ARAGON
Dupax del Norte, Nueva Vizcaya

Kapote ti Kaibaan

Dayunyor, Nakkong, 'ta bangsal lagdaamon
Ni amam, dandanittan a nagudong
Kasaonan' Apo Mayor Bullilicong
Kokonsehal, Apo Hepe, Bise Mayor
Manganak kadakayo't kasar ken Azon.

Naisaganan, Nakkong, padaraen a yatang
Sanguananda tapno paraburdat' masukdal
Baboy, kalding, aso a yaraduan
Ni amangmo inton kimatnat' agkakamakam.

Ay, Dayunyor, 'toy inam kas man
Di mamati nga adda aabalayanna a baknanng
Nabileg, di mainiin, maap-apalan
Nasken nga agsanayak, kababain sa man
Ta yebkaskot' "Compadre, agtugawkay' pay"
Ken dinnakulap, kanigid-kanawan.

Ta siguradokon, Nakkong, uray pinnustaan
Ti isagutda kenka a kapote ti kaibaan
Naganda laeng kas orasion inka isawang
Uray sirok ti balite, dikanton maan-annongan!


CLES B. RAMBAUD
Pinili, Ilocos Norte

Panagtanggad iti Buya

Kadagiti kurkursada a sumangpet
dagiti apokalipsis ni sirmata kenka.

Iti wasnay dagiti dalan
iti kettang dagiti agsisilpo a lugan
a pangurayan iti batang nga agaddang
makisinnelsel iti utek ni pintas
ket agkaribuso dagiti pangngadua

duadua kas iti panagtinnag ti bayakabak
no kasta a ti init ket nakaampayag kas
iti tanap ti Manoa iti oras ti milagro
dagiti lansa iti dakulap ti natay a dios.

Iti puseg ti bullalayaw ti puseg ti kayaw,
ket ti langit agungap idiayana ti saklot
am-ampog patpatiray-ok kunkunwari
a garaigi ti balasang a maariek
ti baro a di makaammo iti abut
dagiti di mamingga a palab-og
ti antigo a sipnget kadagiti bumegbeggang
nga apros, kas iti agek ti musa
ti agek ti prinsipe iti agsapa
nga umingar ti pus-ong ta agbirok
iti kaingas dagiti palimed a gartem
kadagiti turod iti panagsang-at
kadagiti pantok iti panagsalog
dagiti rikna nga agbirbirok iti karayan
pagpunduan dagiti mayanud a gabat
ti aglaplapunosan a layus iti sellang
dagiti agay-ayat nga agpalangguad.

A, matanggad ti buya
ket ti daniw ti mangikabesa
mangipiho iti linia.


AURELIO S. AGCAOILI
Honolulu, Hawaii

Mikaela Gloria: Umuna a Villanelle

sapsapulek no kua ti isem ni mikaela gloria
iti nabayadan a patalastas ti telebision
a kasingin ti mangurkuranges a pagilian.

agtagilanga a batibat ti siding ti presidente
iti konsensia ti nangina a bayad ti koriente
sapsapulek no kua ti isem ni mikaela gloria.

diak mananam ti amnaw ti bagas ti malakaniang
a naarasaw iti lunod ti kaldero ti ay-ay
a kasingin ti mangurkuranges a pagilian.

mapanday dagiti ulbod a sao ti allilaw
iti nakem dagiti malinay a bisin ti ili
sapsapulek no kua ti isem ni mikaela gloria.

sangitak dagiti naadas a namnama ti ugaw
a kiraos ti sangasaangan iti agmalem
a kasingin ti mangurkuranges a pagilian.

umay latta dagiti layus, bagyo, tikag ken gawat
ngem mabati a nakamuttaleng dagiti tiri
sapsapulek no kua ti isem ni mikaela gloria
a kasingin ti mangurkuranges a pagilian.

DANIEL L. NESPEROS
San Nicolas, Ilocos Norte

Kastoy nga Imbunubonko dagiti Sarita iti Danum, Imnas

Kastoy nga imbunubonko dagiti sarita iti danum, Imnas
Maysaak a pitakpitak, siit-siitan, immuging, sidudunor a lasag,
Maysa a taraytaray a dinilpatan ti lawag
Nalmes iti danum nga ininumna, agkaykayaw-at
A mangbugbuggo iti daga
Kadagiti balikas.

Sangapulo ket dua a tawen nga inipusko ti parbangon
Dinandanogko dagiti ulimekna, dagiti riknana- agtaraok iti sangit, garakgak
Rinabsutko kenkuana dagiti ladawan ti lidem ken lawag,
Mapa nga iggem dagiti dumadaniw, dumadaliasat iti kannag
Nagnaak iti kasiitan dagiti timek
Dagiti natayan iti timek
Dagiti nabagsol ti ayatna iti kainaran
Nakimaroak kadagiti kinapudno a lako dagiti karuotan
A nanglukais iti lumasat a gimong.
A nanglibas iti pagsasao iti paginuduan.
Nagimetak iti bibig ti apuy: daniw, balikas, bitla,
A nangpamaga kadagiti nangisit a danum
A nangsellep iti payak
Ti alimuken

Saritaek kenka:
Adda dan-aw dagiti baliang a nangperreng iti init
Kadagiti sabongda. Kinalay-atko ti sanga ti agwagwagwag a sirib
A nangagmuy iti aggilgilap a pingpingna
Nagtakderak iti kuko ti pannakawaw, ti bisin
Daytoy ti pupogan a nakatag-ay iti eppes nga angin
Imburaisko ti ariwanas iti dakulap ti danum, agkantaak, agbitlaak
Rutayrutay dagiti ayug a tinali ti kinakurapayko
Iti rabaw ti inut-utangko a tagainep, ngem nakitak!
Nakitak sadiay ti dila ti langit, ti tammudo ti kanito
Nakitak sadiay a nagikur-it ti tangatang
Kadagiti bannugis ti apuy a diak maawatan!
Nakilumba ti taraytaray iti muging dagiti anninaw a nakanganga
Tinuklaw ti buntiek ti angin, ti angin ti angesko
Naisugel dagiti ulep; simmalog dagiti gikgik
A nangkarkariar iti isem ti langit
Ngem immulog ti ulimek a nagdalungdong iti sabidong ti lubong
Dimmuros ti kasaor a nagriaw iti basol
Kinagubaldak iti kinakapsutko, kadagiti sugatko, iti danum
Ket ginepgeppasko ti karabukobda
Iti iking ti baliang.

Tapno maawatam itan no apay, Imnas
A sidadasayak, sisusugat iti igid a labaslabasan ti kannag,
Pagpaggaakan dagiti lawlawigan nga aglanglang-ay iti pannakatay,
Sipsiputak dagiti ima ti langit nga agikur-it iti pangngarig,
Dengdenggek ti daniw ti petalo ti init, ti gura
Dagiti darat nga agsungsung-ab.


JOEL B. MANUEL
Banna, Ilocos Norte

Anibersario

nagkarita iti nagan ti ayat.

digosek dagiti ubbing iti panagibi:
kasilpo ti panagsikog ken panagaw-awir.
ita nga aldaw a kasilpo met dagiti pekpekkel
ken salidummay iti sardam. nabirtud met
ti maimaldit nga inosente a ray-aw
iti pingping a nalidem a dana itan
ti nabuslon a lua ti parbangon.

nagkarita iti rigat ken nam-ay.

innawak dagiti lamina ti naulimek
a pammigat; bay-ak a sul-oyen
ti lababo dagiti pangrem a nalimogan
iti giteb ti barukong.

lampasuek dagiti naimilkat a kusilap
ti pitak. sagadek ti tapok a nagsusuon
iti babantot ti butuan a dakulap.
ay, makipagladingit ti sagad iti panagsan-ek
dagiti takiag ken gurong.

igabsuonko iti baniera dagiti pagan-anay
ti dang-as ti aircon a garakgak ti opisina
ken bidang ti dinekadan a sainnek
ti kosina. napanaas ti mapirpirsay
a ramay iti rungsot ti chlorox a manggelgel
iti kinatangsit ti lipstick a kimmawiwit
iti kinatan-ok ti puraw a kuelio.

nagkarita iti kinaagnanayon.

no kiwarekon dagiti ramen ti pangrabii,
isagpawko met ti panagugis a naimas koma
ti napait, naapgad, naalsem ken naadat.

agpakadan ti sardam. narnekanen
dagiti ubbing iti lallay a nangbalkot
iti saem. awagannak tapno uksotek
dagiti mediasmo. labaranka iti alimpatok
ti urok bayat ti panagkallautang ti umel
a dung-aw iti kannag a kinilga
ti nayareng-eng a ganggannaet
a birngas ni ayat…


ARIEL S. TABAG
Sta. Teresita, Cagayan

Ti Proseso Ti Tagainep

"ti makaturog, makamukat..."

agsuyaab ti dapanko no kasta nga agtuglep ti imak.
ngem ti ridep maikankanaw iti timba a pagub-ubuan
ti nadadael a gripo, saan a makaturog ti dakulapko.
saan nga agpakaturog ti mukatko a kas iti naparamanan nga alukap.
saan nga agpakaturog dagiti kiremkiremko a kas kadagiti pusa
iti atep nga agkinkinarinio, agkinkinnamat, agrinrinnukod
iti kaatiddog ti rabiida, agpinpinnasugnod
iti panaguttog, am-ammusayanda ti agek ti kabus
iti kiote ket garit a dutdot.

ti kabus, tagtagainepek a kankanayon ti kabus.
uray no tengtengnga't aldaw nga agtuglep ti tammudok,
ti dilpat ti nakabullad a bulan ti adda iti ulok.
kasla isbo ti ubing a mangbukel iti tapok a pariok, sumken
dagiti kampay-idi: agbalinak a lampin, siak daydi nangbungon
iti siak met laeng idi maipasngayak, nangbegket
iti adu a takki, isbo ken birua ti kinasiak. siak pay
ti aglatlati a lansa a nangrud-ak iti dapanko idi siamko,
siak daydiay, iti darepdepko, nangyubo
iti adu a dara, nangawis iti adu a kagaw, nangyeg
iti adu a nana: agkeggang met ti gaddil ti tagainep, aggagatel
daytoy, naimas a kudkudkoden iti panawen ti panagtutuglep.

kastoy no tagtagainepek ti panagbisinko iti mukat:
naibusen ti kape. kinuton ti asukar iti di narikpan a garapon.
ngem nasken ti panagkape ita ti dapan ken imak
ta makipagpuyatak iti massayag dagiti buteg ken luak.
buyatak ngarud iti napudot a danum ti garapon ti kape.
pampagek ti garapon ti asukar, animalkayo a kuton, panaw!
ikanawko iti nabessag a kape ti asukar a kakutkuton.
anusak nga alawen nga iwarsi dagiti tumpaw
a bangkay ti kuton. naimas latta nga igupen, basta kape,
agkurang man iti pait, sam-it. naimas daytoy
a pangtaraken iti turog kalpasan ti massayag. naimas
ita daytoy a pannakairidep iti kepkep ti sipnget.
naimasto a pannakalukag inton agtaraok, pot-pot-pot-pot,
dagiti pandesal. naimasto a panaginat inton
agmulumog, glurrggg glurrggg bwalkkss, ti maipabpaburek
a kape, ken inton aggarikgik, krssst krsstt, ti maipiprito
a daing. naimasto a panagriing. naimasto
a panagmurmuray.

tagtagainepekto pay lattan uray al-aldaw
ti estreliado nga itlog.


ROY V. ARAGON
Dupax del Norte, Nueva Vizcaya